تبادل لینک هوشمند اما وسیله نقلیه مناسب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
آسیا
از «ریکشا» تا «توکیو سالاد» با قطار سریع السیر
قاره آسیا با جای دادن 60 درصد انسان های کره زمین، بزرگ ترین و پرجمعیت ترین قاره در جهان است و بدیهی است قاره ای به این گستردگی و با این تنوع ملیت و جغرافیا، سیستم حمل و نقلش هم تابع شرایط هر ناحیه- از توسعه اقتصادی گرفته تا تفاوت های جغرافیایی- باشد.
مشکلات ترافیکی ناشی از عدم عملکرد بهینه خودروها در بهسوزی گازهای گلخانه ای، عدم وجود سیستم های بازرسی و تعمیر، نبود زیرساخت های کافی و آلودگی هوا ارتباط مستقیمی با موتوریزه و صنعتی شدن کلان شهرهای آسیایی دارد؛ مشکلاتی که روز به روز گسترده می شوند و کارکردهای اقتصادی و اجتماعی جوامع را تا حد زیادی تحت تاثیر خود قرار داده اند.
دستیابی به حمل و نقل سازگار با محیط زیست، به دلیل رشد سریع اقتصادی به یک چالش عمده در سراسر جان به ویژه آسیا تبدیل شده و اجرای اقدامات سیاسی در صنعت حمل و نقل را به تاخیر انداخته ست. هنوز هم در کشورهایی مانند اندونزی یا ویتنام در جنوب شرق آسیا 60 تا 70 درصد مردم ازموتور و یا سه چرخه هایی مانند «ریکشا» و «تریشا» استفاده می کنند.
در برابر آن چه که در کشورهای اروپایی به عنوان وسیله حمل و نقل عمومی شاهد هستیم، این مدل از وسایل تنها باید به شکلی سمبلی از ابزار ارتباطی اولیه در موزه ها به نمایش گذاشته شوند. در چنین شرایطی این کشورها باید بتوانند با توجه به شرایط خاص خود از تجربیات دیگرکشورها استفاده کرده و بهترین راه حمل و نقل را یافته و در مدیریت شهری خود گسترش دهند.
استفاده از مترو و قطار و هرازچندگاهی اتوبوس های عمومی به جای آن ها و به کارگیری سیاست هایی مبنی بر تاسیس و راه اندازی سیستم حمل و نقل مونوریل و تراموا از جمله اقداماتی است که می توان برای رفع معضلات و کمبودهای صنعت حمل و نقل در آسیا به کار گرفت. سیاست هایی برای بهبود کیفیت زندگی مردم، مدیریت ترافیک و زمان که این روزها در کشورهایی نظیر چین، ژاپن و سنگاپور شاهد آن ها هستیم.
باید کمی به عقب برگردیم؛ شاید به دوران مائو. آن زمان که همگان چین را تحت عنوان کشور عابرین پیاده و دوچرخه سوارها می شناختند؛ زمانی که پکن درگیر مشکلات ترافیکی بسیار کمی بوده و تعداد وسایل نقلیه موتوری نیز محدودتر بوده است. دقیقا همان چیزی که امروز با گذشت بیش از یک دهه، مردم اورپا به دنبال آن هستند؛ جایگزینی مترو و اتوبوس با دوچرخه.
در گذشته مردم چین از ریکشا نیز به عنوان وسیله نقلیه استفاده می کردند؛ اتاقک هایی که توسط انسان و یا دوچرخه هدایت می شد، اگرچه با این نوع از وسیله نقلیه در دوران کمونیست های دوآتشه به شدت مخالفت شد، اما هنوز هم این سنت حمل و نقل در برخی از شهرهای بزرگ چین همچون پکن و شانگهای رواج دارد.
پس از رهبری مائو تسه تونگ بر چین، در مدت بسیار اندکی این کشور پیشرفت سرسام آوری را در زمینه فناوری شاهد بوده است که بخش قابل توجهی از آن به صنعت حمل و نقل و خودرو اختصاص پیدا کرده و سطح حمل و نقل عمومی را از دوچرخه به ماشین های بنزینی و در این سال ها به خودروهای شارژی و برقی تغییر داده است.
اما چین کشوری با 1.6 میلیارد نفر جمعیت، چگونه توانست زمان و ترافیک را در سال های اختیر کنترل کند؟ سال 1969 ساخت نخستین سیستم قطار زیزمینی یا مترو در پکن کلید خورد و 12 سال بعد (1981) بر عموم مردم گشوده شد؛ امروز مترو پکن با جا به جایی 3.565 میلیون نفر در روز، سریع و البته قدیمی ترین وسیله نقلیه به حساب می آید.
نکته جالبی که در این میان وجود دارد و منجر می شود تا چنین طرح هایی به راحتی در چین به مرحله اجرایی شدن و سوددهی برسد؛ می تواند این مسئله باشد که در چین زمین ها متعلق به دولت است و کارگر هم در این کشور ارزان قیمت است؛ به همین دلیل اعتراضات در برابر طرح هایی مانند مترو کمتر شکل می گیرد و به سهولت به مرحله اجرایی شدن می رسند. امروز قطارهای سریع السیر پکن تا آن اندازه شهرت پیدا کرده اند که مردم از اقصی نقاط دنیا در سفر خود به چین حتما از آن دیدن می کنند تا از نحوه مدیریت و سرویس دهی آنان اطلاع یافته، شاید در مدیریت شهری خود از این تجارت استفاده کنند.
چین نه تنها از حیث تسهیل عبور و مرور آن همه جمعیت بلکه به دلیل طراحی های خاص و زیبای قطارهایش سرآمد است؛ سالن های مرتب و تمیز با صندلی هایی که قابلیت جا به جایی دارند، دستشویی ها و توالت ها، جا برای چمدان های بزرگ، ظروف زباله بزرگ داخل کمد از مزیت های این سیستم حمل و نقل است.
شبکه حمل و نقل چین به ویژه با ایجاد خطوط راه آهن تندرو به سرعت در حال گسترش است و انتظار می رود این سرمایه گذاری برای سه سال آینده مناطق محروم و دورافتاده این کشور را که هنوز از وسایل غیرمکانیزه استفاده می کنند، به شبکه حمل و نقل مرتبط کرده و شبکه های ریلی در مناطق پیرامونی کشور نیز احداث شود.
مقامات چینی به دنبال این هستند که تا سال 2020 میلادی برنامه فقرزدایی را تکمیل کنند تا هیچ شهروند چینی دیگر زیر خط فقر نباشد و ساخت این شبکه برای نقاط دوردست، بخشی از این سیاست است.
هم اکنون مسافت کل خط راه آهن سریع السیر در این کشور، بالغ بر 19 هزار کیلومتر است که داشتن این مقدار، خط آهن چین را در مقام نخست جهان قرار داده است. از جمله خدماتی که مسئولین مترو چین در اختیار مسافرین قرار داده اند؛ بلیط ارزان است تا آن جا که طبق آمارها مترو مسکو، سئول و پکن در صدر فهرست 15 شهر اول در ارزان ترین خدمات حمل و نقل زیرزمینی به شمار می آیند.
اخیرا در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی فناوری های پیشرفته (High Tech Expo) طرحی مبنی بر ساخت اتوبوسی با گنجایش حمل 1000 مسافر بدون اشغال حتی کمترین فضا در مسیر جاده از سوی دولت چین ارائه شده است. مسئولین امیدوارند که با این طرح از سد مشکلات ترافیکی و آلودگی هوای شهرهای بزرگ چین همانند پکن عبور کنند.
سنگاپور، کشوری کوچک با امکاناتی بزرگ
جمهوری سنگاپور، کشوری با پایتختی به همین نام، کشوری که با الهام از شعار ملی «به پیش، سنگاپور» در مدت زمانی کمتر از یک دهه، از منطقه ماهیگیری مالایی در ربزشگاه رودخانه، ناگاه به کشوری ثروتمند و مدرن بدل شده است.
سنگاپور آن زمان که از مستعمره بریتانیا رها شد و به استقلال رسید، به یکی از پررونق ترین کشورهای جهان تبدیل شد و امروز یکی از پرترددترین بندرهای دنیاست. کشوری بی بضاعت در معادن و مخازن لیکن متکی بر خدمات و صنعت؛ که در این میان صنعت گردشگری و به واسطه آن صنعت حمل و نقل سهم بسیار را به خود اختصاص داده است.
سیستم حمل و نقل گسترده و البته کارآمد در این کشور و به ویژه کلانشهر آن، کار مردم و گردشگران را با تا حدود زیادی راحت کرده است. اگرچه قوانین و مقررات سخت در سنگاپور باعث شده تا مردم کمتر به دنبال استفاده از وسیله شخصی باشند و به وسائط حمل و نقل عمومی روی آورند، با این حال تدولت این کشور، مزایایی را نیز در اختیار شهروندانش قرار داده و به دلیل همین سیاست ها به مقرون به صرفه بودن شهره است؛ شاید جالب باشد که بدانید درست سه سال پیش سنگاپور طی اقدامی خلاقانه به شهروندانی که بین ساعات 7:45 تا 8 صبح از 18 ایستگاه شهری مشخص شده، خارج می شدند، 50 درصد تخفیف در بلیط اعطا می کرد؛ نتیجه این طرح چه بود؟ خلوت شدن خیابان های شهر، در پرترددترین ساعات ترافیک.
از سویی دیگر در ایستگاه های مترو و اتوبوس اگر برای نخستین مرتبه از کارت اعتباری استفاده کنید، به صورت خودکار مبلغی به عنوان جایزه به کارت شما بازگردانده می شود. با تکرار این روند در هر بار پرداخت، حساب کارت اعتباری شما هیچ وقت خالی نخواهدبود.
سیستم حمل و نقل سریع که در این کشور با نام MRT شناخته می شود، مبتنی بر خطوط ریلی است، چرا که در آن برهه از زمان علاوه بر مقرون به صرفه بودن سیستم، بحث کمبود زمین برای تاسیس آن نیز مطرح بود. برخی از کارشناسان راه اندازی سیستم حمل و نقل سریع در سنگاپور را بزرگ ترین پروژه این کشور می دانند. حتی مدیران حوزه گردشگری در تبلیغات خود این سیستم را به گردشگران پیشنهاد می کنند؛ با کمترین هزینه به تمام شهر سفر کرده و از جاذبه های سنگاپور لذت ببرند؛ جاذبه هایی که با توجه به معماری شهر، در اطراف همین خطوط راه آهن گسترده شده اند.
آن چه که خط مترو یا سیستم حمل و نقل سریع سنگاپور را متمایز از دیگر کشورها می کند، امکاناتی است که مسئولان مترو و دولت در اختیار کاربران قرار می دهند، برخلاف اغلب کشورها که در روزهای تعطیل، وسایل حمل و نقل عمومی به سختی در دسترس قرار می گیرند. مترو سنگاپور خدمات و تعداد جا به جایی هیاش را نسبت به روزهای عادی افزایش می دهد.
زمانی که از مترو در سنگاپور به عنوان ستون و اساس صنعت حمل و نقل این کشور سخن می گوییم، ناخودآگاه صحبت از استفاده عموم جامعه از یک سیستم به میان می آید؛ دقیق تر که شویم یعنی جا به جایی روزانه دو میلیون و 762 هزار نفر؛ در چنین چشرایطی مسئولان مترو برای خدمات رسانی بهینه و رضایتمندی مردم چه کارهای انجام داده اند؟
ساخت و تجهیز جایگاه مخصوص معلولین، آنتن دهی خطوط تلفن همراه و اینترنت پرسرعت حتی در عمیق ترین مکان های مترو، کنترل دما و البته بالابردن ضریب امنیت به وسیله استفاده از گاردریل زیرزمینی از جمله این خدمات است.
مزرعه توکیوسالاد، زیر خطوط مترو
شاید ژاپنی ها روزگاری تصور نمی کردند که با افزایش جمعیت، این کشور در اوایل قرن بیستم گام اساسی را در جهت موتوریزه شدن یا تحول در سیستم حمل و نقل عمومی بردارد. با افزایش جمعیت در این کشور، اواسط سال 1960 درآمد سالانه افراد 70 درصد افزایش یافت و این خود آغازی بود بر ورود موتور و خودرو به خیابان ها و کوچه پس کوچه های توکیو.
ژاپن همواره برای ما نمادی از دقت و سرعت بوده است؛ همان دو مولفه ای که باعث شده تا امروز صنعت حمل و نقل در این کشور به حدی پیشرفت کند که برای چرخیدن در شهر و یا سفر نیازی به استفاده از ماشین شخصی نباشد؛ چرا که تمامی کلان شهرهای ژاپن به شبکه های گسترده حمل و نقلی به خصوص (شینکانسن یا قطار تندرو ژاپن) متصل هستند؛ قطاری که مانند ساعت کار می کند و حالا بخشی از فرهنگ این کشور را نشان می دهد.
قطار اصلی ترین روش حمل و نقل در ژاپن به حساب می آید و شهروندان از پیشرفته ترین قطارهای «مگلو» بهره می برند که سرعتی حدود 590 کیلومتر بر ساعت دارند و بیشترین تاخیر اعلام شده تا به امروز برای این قطارها 59 ثانیه بوده است.
برخی شاید تصور کنند که کشوری مانند ژاپن با 128 میلیون نفر جمعیت که یکی از سه اقتصاد بزرگ جهان را داراست؛ حتما دارای فرودگاه های بزرگ و مجهر است اما جالب است که بدانید ژاپن به خصوص کلان شهری مانند توکیو به سیستم حمل و نقل زمینی متکی است و این کشور تنها دو فرودگاه دارد؛ فرودگان بین المللی توکیو (ناریتا) و فرودگاه دیگری موسوم به (هاندا) که نخستین مقصد توریست ها به این کشور به حساب می آیند.
امکانات رفاهی اما تنها به خود سیستم حمل و نقل، سرعت بالا و زمان بندی دقیق محدود نمی شود، گاهی باید تدابیری اندیشید تا توریست ها نیز بتوانند بدون دغدغه گم شدن یا سردرگمی از سفر خود لذت ببرند؛ دولت ژاپن در همین راستا علائمی را برای کسانی که به زبان های ژاپنی، چینی و انگلیسی مسلط نیستند، نصب کرده است.
از سویی دیگر نیز علائم برای نابینایان به خطر بریل مجهز است. متروهای این کشور همچنین دارای حوضچه های آبی است که کارمندان خسته از کار می توانند در آن چند دقیقه ای را به استراحت بپردازند. با این حال آن چه که مترو توکیو را ویژه و خاص می کند، هیچ کدام از عوامل بالا نیست؛ شهرداری توکیو در اقدامی با تعبیه فیبرهای پیزوالکترونیک در کف ایستگاه های مترو با کمک شهروندانش از ضربه قدم های آنان برق تولید می کند که بنابر چشم انداز شهرداری توکیو و دولت این کشور میان سال های 2010 تا 2020 تمامی شهرهای ژاپن باید به این سیستم تجهیز شوند.
از سویی دیگر ژاپنی ها در تلاش هستند تا اتوبوس هایی با نام «کوزوکو» را جایگزین قطارهای سریع السیر کنند، شاید در ابتدای امر عجیب به نظر برسد؛ چرا که به یقیق سفر با اتوبوس طولانی تر از قطار بوده اما در عوض مقرون به صرفه است. راه آهن ملی ژاپن پس از متحمل شدن بدهی های بزرگ به دلیل سوءمدیریت به طور کامل به بخش خصوصی واگذار شد و این فرصت را در اختیار متصدیان مترو گذاشته تا بتوانند مزرعه ای زیرزمینی زیر خطوط مترو در توکیو راه اندازی کنند؛ مزرعه توکیوسالاد که بی نیاز از خاک است. با همه این ها هنوز هیچ کشوری حتی ایالات متحده آمریکا نتوانسته بهره وری خطوط ریلی خود را به اندازه ژاپن گسترش دهد.
.: Weblog Themes By Pichak :.